ศาลจังหวัดแพร่
ประวัติศาลจังหวัดแพร่
ศาลจังหวัดแพร่ (หรือศาลเมืองแพร่ ) เดิมเรียก “ศาลนครแพร่” จะตั้งขึ้นเมื่อใด ไม่พบหลักฐาน แต่เมื่อ พ.ศ. 2440 (ร.ศ.116) ในรัชกาลสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เปลี่ยนระบบการปกครองมาเป็นเทศาภิบาล โดยลดอำนาจเจ้าผู้ครองนคร ได้ทรงกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งพระยาราชฤทธานนท์พลภักดี มาเป็นข้าหลวงกำกับการเมืองแพร่คนแรก และในวาระเดียวกัน พระยาเจริญราชไมตรี ข้าหลวงพิเศษประจำมณฑลพายัพ (เชียงใหม่) ได้ส่งนายเฟื่อง (พระสรรพากิจฯ) มาประจำศาลนครแพร่ พอถึง พ.ศ.2444 (ร.ศ. 121) พวกเงี้ยว (ไทยเดิม) ที่ได้มาอาศัยทำมาหากินในเมืองแพร่ได้เกลี้ยกล่อมซ่องสุมพวกเดียวกันก่อการจราจลขึ้นและยึดเมืองแพร่ เจ้าหน้าที่ฝ่ายบ้านเมือง ต่างหลบหนีไป พระสรรพกิจฯ ได้หลบหนีไปเชียงใหม่ ความทราบถึงพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 5 จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระยาสุริยราชวรวัตร ผู้ว่าการเมืองพิชัยเป็นแม่ทัพคุมกองทัพขึ้นมาปราบปราม และต่อมาได้มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯให้นายพลโทเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี เป็นแม่ทัพใหญ่คุมทหารและตำรวจภูธรกรุงเทพฯขึ้นมาสมทบอีก จึงปราบปรามพวกเงี้ยวที่ก่อการจลาจลเจ้าหน้าที่ฝ่ายทหารได้ใช้สถานที่ทำการศาลเป็นที่บัญชาการอยู่ขณะนั้น นายพลโทเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรีแม่ทัพได้ใช้บ้านของบริษัทกิมเซ่งหลี ซึ่งเดิมเป็นของนายจอบไชยมงคล สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2441(ร.ศ.117) ในที่ดินที่ตั้งศาลจังหวัดแพร่ปัจจุบันเป็นที่ทำการศาลชำระคดีพวกก่อการจราจลข้าหลวงพิเศษ ประจำมณฑลพายัพ (เชียงใหม่) ได้ส่งข้าหลวงปฏิเวชฯ (พระปฏิเวช) มาร่วมชำระคดีพวกก่อการจราจลชั่วคราวเมื่อเสร็จแล้วได้ส่ง นายบุญรอดมาแทน และกระทรวงยุติธรรมเช่าบ้านหลังนี้เป็นที่ทำการศาลในราคาเดือนละ 100 บาท
ครั้นเมื่อวันที่ 10 มีนาคม พ.ศ.2451 (ร.ศ.128) กระทรวงยุติธรรมได้ซื้อที่ดินและเรือนเช่า เป็นที่ทำการศาลจากบริษัทกิมเซ่งหลีในราคา 1,000,000 บาท กระทรวงยุติธรรมได้งบประมาณในการก่อสร้างศาล พร้อมบ้านพักผู้พิพากษาหัวหน้าศาล และ บ้านพักจ่าศาล ในปีพ.ศ. 2505 เป็นเงิน 1,000,000 บาท โดยได้เริ่มดำเนินการก่อสร้างในวันที่ 1 มีนาคม พ.ศ.2505 และได้เสร็จบริบูรณ์ในวันที่ 19 กรกฎาคม พ.ศ. 2506 อาคารศาลจังหวัดแพร่(หลังเดิม) เป็นอาคารคอนกรีตทรงไทย 2 ชั้น เดิมศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดแพร่ ขอใช้อาคาร เพื่อเปิดเป็นที่ทำการของศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดแพร่ ปัจจุบันศาลเยาวชนและครอบครัวได้รับงบประมาณก่อสร้างอาคารหลังใหม่แล้วและได้ขอคืนอาคารดังกล่าวให้แก่ศาลจังหวัดแพร่แล้ว
ต่อมาในปี พ.ศ.2540 ศาลจังหวัดแพร่ได้รับงบประมาณ 43 ล้านบาท เพื่อใช้ก่อสร้างอาคารศาลจังหวัดแพร่หลังใหม่ เป็นอาคารตึก 3 ชั้น มีห้องพิจารณาคดี 6 บัลลังก์ บนเนื้อที่ 3 ไร่ 3 งาน 51.4 ตารางวา ได้เปิดเป็นที่ทำการอาคารศาลจังหวัดแพร่ ตั้งแต่เดือนมีนาคม 2542 เป็นต้นมา ปัจจุบันได้เปิดใช้อาคาร เป็นเวลา 15 ปีเศษแล้ว
ในปี 2558 ศาลจังหวัดแพร่ ได้รับงบประมาณปรับปรุงซ่อมแซมอาคารที่ทำการศาลจังหวัดแพร่ เป็นเงิน 30 ล้านบาท และดำเนินการจัดจ้างโดยวิธีพิเศษ โดยห้างหุ้นส่วนจำกัด วิวัฒน์ธนชัยการช่าง เป็นผู้รับจ้างเหมาดำเนินการปรับปรุงซ่อมแซมอาคารที่ทำการศาลจังหวัดแพร่ทั้งสองอาคารและโรงจอดรถผู้พิพากษาและข้าราชการศาลยุติธรรม ในวงเงิน 29,739,000 บาท